BOLU İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Kültür-Dil-Edebiyat

      İlimizde konuşma ve yazı dili sade bir ifade tarzıyla Türkçe’dir.Ağız ve şive olarak belirgin şekliyle: niçun gelmeyan, napıyen,oluncası,gelincesi,nem ben,bilmeyonku gibi örneklendirilebilir.Gün,hafta ve ay adları resmi takvimimizde olduğu gibi kullanılmaktadır. Sadece pazar günü “kapalı pazar veya dernek” pazartesi “Bolu pazarı” günüdür.

            Anadolu’da bir çok yerde makamı olduğu bilinen YUNUS EMRE’nin ilahileri ve şiirleri Bolu ve çevresinden derlenen çok sayıdaki cönklerde görülmektedir. Hatta Yunusun ilahileri ile düğün törenlerinde gelin ve damat yeni bir kumaş üzerinden birkaç kez yürütülür.Mengen ilçemizin Gökçesu nahiyesinde Yunuslar Köyü ve Yunus mezarı diye ziyaret edilen bir yer vardır.

            Kemal Ümmi XV. Yy.da yaşamış mutasavvıf şairdir.Her yıl ,ömrünün önemli bir bölümünü geçirmiş olduğu Bolu’nun Sazak bölgesindeki Tekke Köyünde adına geleneksel anma günü düzenlenmektedir.

           XVI.yy sonlarında yaşadığı bilinen destan kahramanımız Köroğlu Bolu deyince akla gelen isimlerden biridir. Ayrıca kılıç kalkan ile oynanan Köroğlu oyunu mevcuttur.İl merkezinde Belediye meydanında bulunan Köroğlu heykeli dikkat çekicidir.

         1772 yılında Yeniçağ Şahnalar köyünde doğan asıl adı İbrahim olan Aşık Dertli 1845 yılında Ankara’da vefat etmiştir.Şair Dertli’nin anıt mezarı Bolu Gerede karayolu üzerinde Şahnalar köyünde bulunmaktadır. Her yıl anma günü düzenlenmektedir.Geredeli Figani,Mudurnulu Yağcı Emin çıraklarıdır.

    

Geredeli Aşık Figani Nasihat Destanı
Erenler pendini guşeyle cana 
A akil doğru sözü arar demişler 
“Men aref” bağını kıldınsa me’va
Senin içün her dem bahar demişler 

Şu kahpe felekten murat alınmaz
Yalancı dünyada ebet kalınmaz 
Malı olmıyanın dostu bulunmaz 
Çaylar denizlere akar demişler


Çok zaman gün bulut içinde kalmaz.
Derler bunalıp da hiç adam olmaz
Altun yere düşmeyince pul olmaz
Er düştüğü yerden kalkar demişler 

Figani pendimi yabana atma
Rey senin ister tut,istersen tutma
Eğer arif isen sözü uzatma 
Südsüz inek durmaz malar demişler

Bilinen en yaygın Köroğlu efsanesi,destanı,türküsü,oyunudur.Ayrıca Akşemseddin Hz.’lerinin,
Mudurnu’da mezarı bulunan Şeyh’ül İmran, Karaarslan,
Ümmi Kemal gibi zatların kerametlerine dair anlatımlar da mevcuttur.

MANİLER

İşte geldim büklüm büklüm   Çeşme önünde yarim
Sırtımdaki davul yüküm Boduçmu dolduruyon
İşte geldim hanenize Söz verdin de gelmedin
Selam verdim cümlenizeÇocuk mu kandırıyon
  
İncirim var   ezilecekFındık toplayan gelin
Tülbentlerde süzülecek Fındık dalda kalmasın
Çok bekletme benim ağamEğil bir yol öpeyim
Mahallem var gezilecekAhdım yerde kalmasın


ATASÖZLERİ-DEYİMLER

Acıtma arsız edersin,acıktırma hırsız edersin

Ağızdan burun yakın,kardaştan karın yakın

Ağzı eğri olsa da,zengin karısı söylesin

Allah dört gözden ayırmasın

Allah kötüler bahtı versin

Bolu’lunun taşınca ayranı,tanımaz bayramı

Burası Bolu, öyne de olu, böyne de olu

Çok endeleyen ya kele, ya köre

Dilmi güzel, dilber mi güzel

Ekmek elin, su gölün, odun abant’ın

Engelsiz döngel yenmiyor

Evin geniş olacağına elin geniş olsun

Fukaranın döngeli köhnümez

Kırk gün kıran olmuş, gene de eceli gelen ölmüş

Sevip dostuna, boşanıp kocana varma

Uşağın hoşafta hakkı olmaz

Yük altındaki eşek anırmaz

Allah göynünün muradını versin